Hunanreolaeth
Mae yna lawer o bethau y gallwch chi eu gwneud i helpu i reoli’ch symptomau ac arafu datblygiad eich clefyd. Cyn datblygu’r wefan hon, gofynnwyd i’n cleifion ILD yng Nghaerdydd pa wybodaeth bellach yr hoffent ei chael am eu cyflwr. Y cais mwyaf cyffredin oedd rhagor o wybodaeth am hunanreoli. Rydym yn gobeithio y bydd yr adnoddau hyn yn cynnig rhai awgrymiadau pellach i’ch helpu i fyw’n dda a rheoli eich cyflwr.
Deiet iach
Mae bwyta’n dda yn fuddiol i’ch iechyd cyffredinol, yn ein helpu i gynnal pwysau iach ac yn gwneud i ni deimlo’n well yn gyffredinol. Gall hyn fod yn heriol gyda chyflwr iechyd hirdymor. Gall bod dros eich pwysau roi pwysau ychwanegol ar eich ysgyfaint gan ei gwneud yn llawer anoddach anadlu. I’r gwrthwyneb, gall bod o dan bwysau arwain at wanhau’r cyhyrau, a all hefyd ei gwneud hi’n anoddach anadlu a gostwng lefel eich imiwnedd. Gall rhai o’r meddyginiaethau a ddefnyddir gydag ILD wneud i chi deimlo’n sâl ac achosi i chi golli eich chwant bwyd, fodd bynnag, mae’n bwysig dal i geisio bwyta’n iach ac yn rheolaidd.
Cadw Fi’n Iach - Mae tîm penodedig Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro o ddeietegwyr wedi datblygu adnodd digidol i ddarparu cymorth o ran maeth i gleifion ar draws y rhanbarth. Mae gan Cadw Fi’n iach wybodaeth am gynnal deiet iach, rheoli pwysau, bwyta gyda chyflyrau sy’n bodoli eisoes a chymorth i ofalu am ein hiechyd a’n lles ehangach. Ewch i’w tudalen we trwy glicio ar y ddolen hon.
I gael rhagor o wybodaeth am fwyta’n iach, gweler y dolenni isod -
- Canllaw Bwyta’n Dda y GIG
- Cyngor y GIG ar fwyta’n iach
- Bwyta’n dda gyda chlefyd yr ysgyfaint - Asthma + Lung UK
- Bwyta’n dda gyda ffeibrosis yr ysgyfaint - Action for Pulmonary Fibrosis
- GIG - diffyg maeth
- GIG - gordewdra
Os oes gennych unrhyw bryderon ynghylch cynnal pwysau iach, trafodwch hyn gyda’ch meddyg teulu neu eich tîm ILD oherwydd gallech elwa o gael eich atgyfeirio at ddeietegydd.
Ymarfer corff
Mae cadw’n heini yn bwysig ond gall fod yn heriol iawn pan fyddwch chi’n fyr o wynt. Fel arfer, pan fydd pobl yn teimlo’n fyr o wynt, maent yn aml yn rhoi’r gorau i wneud y tasgau sy’n achosi diffyg anadl i geisio eu helpu i deimlo’n well. Yn anffodus, gall hyn arwain at “ddatgyflyru”, neu wanhau’r cyhyrau, a all yn ei dro wneud y diffyg anadl yn waeth. Gelwir hyn yn “gylch anweithgarwch”. Y newyddion da yw y gellir torri’r “cylch anweithgarwch” hwn! Mae ymchwil wedi dangos y gall ymarfer corff helpu i adeiladu’r gallu i gyflawni tasgau a’ch gallu corfforol i ymarfer corff. Gall hyn hefyd fod o fudd i’ch lles cyffredinol a meddyliol.
Mae yna lawer o ffyrdd y gallwch chi ymarfer corff yn ddiogel gyda chlefyd yr ysgyfaint. Mae’n bwysig cynyddu dwysedd yn raddol a gwneud ymarfer corff yn weithgaredd rheolaidd. Gallwch ddewis bod yn actif mewn llawer o wahanol ffyrdd, yn dibynnu ar yr hyn yr ydych yn ei fwynhau a’r hyn y gallwch ei reoli. Er enghraifft;
- Gwaith tŷ
- Cerdded
- Garddio
- Ymuno â champfa
Mae gan Asthma + Lung UK wybodaeth wych am sut i gynyddu lefel eich gweithgarwch yn araf a rheoli’r “cylch anweithgarwch” gyda “chylch gweithgarwch cadarnhaol”, cliciwch yma i weld rhagor o wybodaeth am weithgarwch corfforol.
Rhaglen Ymarfer Corff Cenedlaethol Cymru (NERS)
Gall cleifion yng Nghymru sy’n byw gyda chyflwr iechyd cronig gael eu hatgyfeirio at y cynllun atgyfeirio i wneud ymarfer corff cenedlaethol. Mae’n darparu rhaglen ymarfer corff 16 wythnos wedi’i theilwra a’i phersonoli, gyda goruchwyliaeth gan weithiwr proffesiynol hyfforddedig yn eich canolfan hamdden leol. Gallwch drafod cael eich atgyfeirio at NERS gyda’ch meddyg teulu neu’r tîm ILD.
Adsefydlu pwlmonaidd (PR)
Gall cleifion â chyflwr cronig yr ysgyfaint gael eu hatgyfeirio gan y tîm arbenigol anadlu i gymryd rhan mewn adsefydlu pwlmonaidd. Mae hon yn rhaglen amlddisgyblaethol 6 wythnos, lle byddwch yn mynychu 3 sesiwn yr wythnos ac mae pob sesiwn yn cynnwys elfen o addysg, ymarfer corff ac ymlacio, yn seiliedig ar safonau adsefydlu cydnabyddedig. Mae’r Uned Adsefydlu Pwlmonaidd wedi’i lleoli yn Ysbyty Athrofaol Llandochau. Mae’r tîm yn cynnwys Meddyg Ymgynghorol Anadlol, Nyrs Clefyd Interstitaidd yr Ysgyfaint (ILD), Cydlynydd, Ffisiotherapydd, Technegwyr Generig, Deietegydd a Therapydd Galwedigaethol.
Mae tystiolaeth yn dangos bod adsefydlu pwlmonaidd yn gwella gallu pobl i gerdded ymhellach, yn eu helpu i deimlo’n llai blinedig ac yn helpu gyda diffyg anadl wrth gyflawni gweithgareddau o ddydd i ddydd. Mae tua 90% o gleifion sy’n cwblhau rhaglen adsefydlu pwlmonaidd yn cyflawni lefelau uwch o weithgarwch ac ymarfer corff, ac ag ansawdd bywyd gwell. Dangoswyd bod adsefydlu pwlmonaidd yn helpu pobl i reoli eu cyflwr yn well eu hunain ac yn atal y cyflwr rhag gwaethygu, gan olygu bod gostyngiad yn nifer y derbyniadau acíwt a brys i’r ysbyty.
Gofynnwch i aelod o’r tîm ILD os hoffech gael rhagor o wybodaeth neu os hoffech drafod cael eich atgyfeirio i gael adsefydlu pwlmonaidd (PR).
Dolenni defnyddiol pellach
- Uned Adsefydlu Pwlmonaidd - Llandochau
- Ymarfer corff a ffeibrosis yr ysgyfaint - Action for Pulmonary Fibrosis
- Cadw’n heini gyda chyflwr ar yr ysgyfaint - Asthma + Lung UK
- Zumba ar Gadair ar-lein
Rhoi’r gorau i smygu
Gall smygu achosi clefyd yr ysgyfaint ond gall hefyd waethygu ILD. Bydd parhau i smygu yn gwaethygu’r niwed i’r ysgyfaint a all arwain at ddirywiad cyflymach yng nghyflwr eich ysgyfaint. Gall rhoi’r gorau i smygu fod yn un o’r pethau anoddaf i’w wneud, fodd bynnag, bydd o fudd enfawr i’ch iechyd, nid yn unig i’ch ysgyfaint!
Gofynnwch i aelod o’r tîm os hoffech i ni eich atgyfeirio at gynghorydd rhoi’r gorau i smygu lleol. I gael rhagor o wybodaeth am wasanaethau lleol a chymorth i roi’r gorau i smygu, cliciwch yma.
Gallwch hefyd gael rhagor o wybodaeth ar wefan Helpa Fi i Stopio. Mae gan gleifion yng Nghymru yr hawl i feddyginiaeth am ddim i’ch helpu i roi’r gorau iddi!
Fepio
Mae fepio wedi cael ei ddefnyddio yn y blynyddoedd diwethaf fel ffordd o roi’r gorau i smygu ond, yn anffodus, mae hefyd wedi dod yn boblogaidd ymhlith y rhai nad ydynt yn smygu a phobl iau. Nid ydym yn gwybod digon eto am effeithiau hirdymor fepio, fodd bynnag mae ymchwil hyd yn hyn yn dangos bod e-sigaréts cyfreithlon yn llawer llai niweidiol na smygu. Amlygodd yr E-cigarette or Vaping Use-Associated Lung Injury (EVALI) yn 2019 y niwed posibl o fepio, ac mae canlyniadau defnydd hirdymor yn parhau i fod yn anhysbys.
- Fepio - mythau a ffeithiau
Brechiadau / Cadw draw rhag y rhai sy’n sâl
Mae feirysau a heintiau mewn perygl o wneud i chi deimlo’n waeth a gallant hefyd waethygu eich cyflwr ar yr ysgyfaint sy’n bodoli eisoes, a all achosi dirywiad yng ngweithrediad eich ysgyfaint. Gall gwneud yn siŵr eich bod wedi cael y brechiadau diweddaraf a chadw draw rhag y rhai sy’n sâl helpu i’ch diogelu rhag salwch.
Mae brechiadau ar gyfer cleifion â chlefyd yr ysgyfaint yn cynnwys y brechlyn ffliw blynyddol, brechlyn COVID a’r brechlyn niwmonia.
Rheoli diffyg anadl
Mae diffyg anadl yn symptom cyffredin o ILD ond gall fod yn frawychus iawn. Mae nifer o dechnegau y gallwch eu defnyddio i helpu i reoli diffyg anadl. Gall technegau anadlu eich helpu i ennill rheolaeth dros eich anadl. Gall dysgu i wneud pethau gam wrth gam fod yn ddefnyddiol, yn ogystal â pheidio â “gorwneud” pethau. Mae rhai pobl yn gweld bod defnyddio aer sy’n cylchredeg, er enghraifft ffenestr agored neu wyntyll llaw, yn gallu helpu i leddfu’r teimlad o ddiffyg anadl. Weithiau defnyddir meddyginiaeth ar bresgripsiwn, fel oramorph, i helpu i reoli diffyg anadl.
- Ymarferion anadlu - Action for Pulmonary Fibrosis
- Sut gallaf reoli fy niffyg anadl? Asthma and Lung UK
Fideos diffyg anadl
- Rheoli diffyg anadl
- Oramorph ar gyfer diffyg anadl
- Fideo Cyngor y GIG ar gyfer diffyg anadl
- Diffyg anadl - technegau defnyddiol - fideo Oxford Health
Grŵp cymorth
Mae llawer o fanteision i ymuno â grŵp cymorth lleol. Mae hyn yn cynnwys cyfarfod â phobl sydd â phrofiadau tebyg i ddysgu’r awgrymiadau a’r triciau gorau! Ym mhob sesiwn, ein nod yw cael siaradwyr yn trafod pynciau perthnasol megis -
- Rheoli diffyg anadl
- Ymarfer corff
- Deiet
- Budd-daliadau a chyllid
Bydd digon o gyfle i ofyn cwestiynau mewn amgylchedd cyfeillgar gyda mynediad at wybodaeth, newyddion a chefnogaeth berthnasol. I gael rhagor o wybodaeth am grŵp cymorth ILD / ffeibrosis yr ysgyfaint Caerdydd, cliciwch yma!
Cylchgrawn Action for Pulmonary Fibrosis
Mae hwn yn gylchgrawn rhad ac am ddim gan APF sy’n llawn gwybodaeth am sut i’ch helpu i fyw’n dda a rheoli’ch cyflwr. Mae’n cynnwys pynciau fel cefnogaeth, straeon personol, codi arian, ymchwil a thriniaethau.
APF insider magazine
Gweithdai a dosbarthiadau ar-lein
Gweithdai a dosbarthiadau ar-lein Asthma and Lung UK
- Rhaglen Breathe Easy - gweithdai wedi’u cynllunio i helpu i ddarparu pecyn cymorth i chi ynghylch gofalu am eich ysgyfaint.
- Feel Good Fridays - sesiynau Zumba ar gadair gydag Anne Little sydd wedi’u cynllunio i fod yn hwyl, gan wella symudedd a lles cyffredinol.
Cerddoriaeth a chanu er budd iechyd yr ysgyfaint
- Music and your lungs - Asthma and Lung UK “Gall creu cerddoriaeth a chanu fod yn weithgaredd hwyliog a gwerth chweil. Darganfyddwch sut y gall canu a chwarae offerynnau cerdd helpu eich ysgyfaint pan fydd gennych gyflwr ar yr ysgyfaint.”
- Singing for lung health Cardiff - bydd sesiynau canu ar gyfer iechyd yr ysgyfaint yn ymdrin ag amrywiaeth o ymarferion anadlu, caneuon a thechnegau ymlacio.
- Dyddiau Llun Llawn Cymhelliant
- Côr ‘Lift your lungs’
- Harmonica ar gyfer iechyd yr ysgyfaint
Ymwybyddiaeth ofalgar
Mae ymwybyddiaeth ofalgar yn fath o fyfyrdod sy’n golygu bod yn bresennol ac ymgysylltu’n llawn â beth bynnag yr ydym yn ei wneud ar y pryd. Mae’n golygu defnyddio gwahanol dechnegau anadlu a meddwl i ymlacio a gall helpu i adfer rheolaeth pan fyddwch yn teimlo’n bryderus neu’n fyr o wynt. Mae yna lawer o ffyrdd y gallwch chi ddysgu am ymwybyddiaeth ofalgar, sy’n cynnwys llyfrau, apiau a fideos myfyrdod dan arweiniad.
- Ymwybyddiaeth ofalgar a ffeibrosis yr ysgyfaint - Action for Pulmonary Fibrosis
- Awgrymiadau Ymwybyddiaeth Ofalgar y GIG
- Ymlacio ac ymwybyddiaeth ofalgar dan arweiniad i gleifion - Royal Brompton & Harefield NHS Trust
- Every mind matters - sut i fyfyrio i ddechreuwyr
I gael rhagor o wybodaeth, cliciwch yma.
Os oes gennych unrhyw awgrymiadau defnyddiol eraill yr hoffech i ni eu cynnwys ar ein gwefan, cysylltwch â ni i roi gwybod.