Y frech goch a'r brechlyn MMR

Mae'r frech goch yn glefyd heintus iawn a allai arwain at ganlyniadau iechyd difrifol i'r rhai sy'n cael eu heintio ac sydd heb eu brechu.

Er bod y frech goch yn gallu bod yn salwch ysgafn, mae ganddi'r potensial i achosi cymhlethdodau difrifol fel colli golwg, colli clyw, niwmonia a llid yr ymennydd. Mewn amgylchiadau eithafol, gall y frech goch fod yn angheuol.

Mae achosion diweddar o'r frech goch wedi digwydd ledled y DU, gan gynnwys yng Nghymru, a gallai mwy o achosion ddigwydd yn y dyfodol. Fodd bynnag, mae gennym y gallu i arafu'r ymlediad, ac amddiffyn ein plant a'n hunain, gyda brechlyn y frech goch, clwy'r pennau a rwbela (MMR).

Y syml, mae 2 ddos o’r brechlyn MMR yn hynod effeithiol a diogel, ac mae opsiynau heb gelatine ar gael ar gyfer grwpiau ffydd penodol. Fe'u rhoddir fel mater o drefn mewn meddygfeydd i blant sy'n 12 mis oed a 3 oed a 4 mis oed - ond nid yw byth yn rhy hwyr i ddal i fyny.

Gall pobl gael brechiad MMR trwy alw heibio i un o’n canolfannau brechu cymunedol heb apwyntiad, yn Ysbyty’r Barri (CF65 8YH) ac Ysbyty Rookwood (CF5 2YN), ar y dyddiadau a’r amseroedd canlynol trwy gydol mis Medi:

Dydd Iau, 5 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Gwener, 6 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Sadwrn, 7 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Sul, 8 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Llun, 9 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Mawrth, 10 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Gwener, 13 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Sadwrn, 14 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Llun, 16 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Mercher, 18 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Iau, 19 Medi: Ysbyty’r Barri (9am-6pm)
Dydd Sadwrn, 21 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Sul, 22 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Llun, 23 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Mawrth, 24 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Sadwrn, 28 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Sul, 29 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)
Dydd Llun, 30 Medi: Ysbyty Rookwood (9am-6pm)

Mae timau imiwneiddio hefyd yn ymweld ag ysgolion cynradd ac uwchradd ar draws Caerdydd a'r Fro lle mae'r nifer sy'n manteisio ar y brechlyn yn is. Os cynigir y brechlyn MMR i rieni ar gyfer eu plentyn yn yr ysgol, mae'n hanfodol eu bod yn llenwi'r ffurflen ganiatâd a ddarperir iddynt gan eu hysgol.

Dyma ychydig o bwyntiau pwysig i'w hystyried am y frech goch a'r brechlyn MMR:

Y frech goch yw un o'r clefydau mwyaf heintus yn y byd. Os oes gan un person y frech goch, gallai 9 allan o 10 o'u cysylltiadau agos heb eu brechu gael eu heintio

Gall y frech goch fod yn llawer mwy difrifol na brech yn unig. Mae ganddi'r potensial i achosi cymhlethdodau difrifol fel colli golwg, colli clyw, niwmonia a llid yr ymennydd a all achosi anabledd gydol oes. Mewn amgylchiadau eithafol, gall y frech goch fod yn angheuol.

Mae plant ifanc heb eu brechu a'r rhai sy'n feichiog yn wynebu'r perygl mwyaf o gymhlethdodau difrifol o'r frech goch

Os oes achos o'r frech goch wedi'i gadarnhau mewn ysgol, bydd yn rhaid i unrhyw gyswllt agos nad yw wedi'i frechu ynysu am 21 diwrnod. Gallai hyn amharu’n fawr ar addysg plentyn, ac mae'n debygol o effeithio ar rieni o ran trefniadau gwaith a gofal plant

Ni fydd unrhyw un y canfyddir ei fod yn gyswllt agos yn gymwys i gael y brechlyn MMR hyd nes y daw'r cyfnod ynysu i ben

Dylai unrhyw blentyn sy'n dangos y symptomau mwyaf cyffredin - fel brech, twymyn, peswch, trwyn yn rhedeg a llygaid coch - gael ei gadw gartref ac i ffwrdd o unrhyw leoliadau sy’n agored i niwed, fel ysbytai. Trefnwch apwyntiad meddyg teulu neu ffoniwch GIG 111 ar unwaith

Y Frech Goch, Clwy’r Pennau & Rwbela (MMR): Taflen Wybodaeth:

Os nad ydych yn siŵr a yw'ch plentyn wedi cael y brechlyn MMR, gwiriwch gofnod iechyd personol eich plentyn (llyfr coch) yn y lle cyntaf. Os ydych yn parhau i fod yn ansicr, mae opsiynau eraill yn cynnwys:

Cysylltu â’r Tîm Iechyd Plant Lleol ar 02921 836926 neu 02921 836929
Cysylltu â’ch Practis Meddyg Teulu, gan osgoi adegau mwyaf prysur y dydd, fel boreau cynnar, lle bo modd.

Am ragor o wybodaeth am y brechlyn MMR, ewch i wefan Iechyd Cyhoeddus Cymru.