Adroddiad Blynyddol 24/25

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro yn falch o fod y sefydliad ymchwil GIG mwyaf yng Nghymru. Bob blwyddyn, rydym yn cefnogi cannoedd o astudiaethau ar draws bron pob maes clinigol - dros 700 o astudiaethau gweithredol a thua 170 o gymeradwyaethau newydd bob blwyddyn. Mae'r rhain yn amrywio o dreialon cyfnod cynnar o therapïau blaengar i astudiaethau arsylwadol sy'n helpu i wella gofal bob dydd.

Mae ymchwil yn hanfodol i lunio gofal iechyd modern. Mae treialon clinigol yn profi triniaethau newydd ac yn gwerthuso rhai sy'n bodoli eisoes, gan sicrhau bod cleifion yn derbyn gofal sy'n ddiogel, yn effeithiol ac yn seiliedig ar dystiolaeth.

Gweithgaredd Ymchwil  

Ers 2021, mae'r Bwrdd Iechyd, yn yr un modd ag ymddiriedolaethau iechyd academaidd mawr eraill, wedi creu Swyddfa Ymchwil ar y Cyd (JRO) gyda Phrifysgol Caerdydd i rannu arbenigedd ynghylch llywodraethu ymchwil, prosesau costio a chontractio a nodi cyfleoedd ar gyfer gweithio ar y cyd. 

Cymeradwyaethau Ymchwil  

Bydd ymchwil yn cael ei gymeradwyo yn genedlaethol a lleol cyn y gall ddechrau o fewn y Bwrdd Iechyd.  Mae Fframwaith Polisi'r DU ar gyfer Ymchwil Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn nodi egwyddorion arfer da wrth reoli a chynnal ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol.  Mae'r egwyddorion hyn yn diogelu ac yn hyrwyddo buddiannau cleifion, defnyddwyr gwasanaeth a'r cyhoedd mewn ymchwil iechyd a gofal cymdeithasol. Yn genedlaethol, mae'n ofynnol i'r holl ymchwil gael ei adolygu a'i gymeradwyo gan Bwyllgor Moeseg Ymchwil (REC) a'r Awdurdod Ymchwil Iechyd (HRA). Bydd yr REC yn cynnal adolygiad annibynnol i sicrhau bod y cynnig ymchwil yn foesegol, gan ystyried y gofyniad a'r effaith ar y cyfranogwr. Mae'r HRA yn asesu elfen lywodraethu a chydymffurfiaeth gyfreithiol astudiaeth.  Os yw'r ymchwil yn dreial clinigol o gynnyrch meddyginiaethol (CTIMP) neu astudiaeth o ddyfais heb drwydded, mae'r astudiaeth yn gofyn am adolygiad ac awdurdodiad gan yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd (MHRA). Mae angen cymeradwyaethau cenedlaethol ychwanegol os yw astudiaeth yn cynnwys Organebau a Addaswyd yn Enetig, ymbelydredd ïoneiddio neu i gael gwybodaeth heb ganiatâd. 

Yn lleol, mae'r astudiaethau yn cael adolygiad o Gapasiti a Gallu, a gynhelir gan yr adran Ymchwil a Datblygu i sicrhau bod gan y sefydliad adnoddau staff wedi'u hyfforddi'n briodol a chyfleusterau digonol i sicrhau y gellir cyflawni protocol yr astudiaeth. Er mwyn gwneud yr asesiad hwn, mae'r swyddfa Ymchwil a Datblygu yn ymgysylltu â'r ymchwilwyr, yr adrannau a'r gwasanaethau cymorth i sicrhau ei bod yn ymarferol cyflawni, ac yna cael cymeradwyaeth gan arweinydd ymchwil y gyfarwyddiaeth, a rheolwr y gyfarwyddiaeth cyn cael cymeradwyaeth derfynol gan gyfarwyddwr y JRO. Dim ond ar ôl i'r adolygiadau hyn gael eu cwblhau y gall yr astudiaeth ddechrau o fewn y bwrdd iechyd.  

Cymeradwyaethau  

Mae tua 25%-30% o astudiaethau yn ein portffolio yn cael eu hariannu'n fasnachol. Rydym wedi gweld cynnydd yn ein portffolio anfasnachol, mae hyn yn rhannol o ganlyniad i gynnydd yn nifer yr astudiaethau CU sy'n agor o fewn y bwrdd iechyd, o oddeutu 10% o'n gweithgarwch i 16%. Mae'r cynnydd hwn wedi'i gefnogi gan y prosesau ar y cyd a ddatblygwyd o fewn y JRO sy'n cefnogi cydweithrediadau ar draws sefydliadau.  

Wedi'i ysgogi gan adolygiad yr Arglwydd O'Shaughnessy 'Treialon clinigol masnachol yn y DU', bu newid yn y pwyslais yn NIHR a HCRW tuag at fynd i'r afael â'r gostyngiad yn nifer y cleifion sydd wedi'u cofrestru ar dreialon masnachol. Bydd buddsoddi drwy'r Cynllun Gwirfoddol ar gyfer Prisio a Mynediad at Feddyginiaethau wedi'u Brandio (VPAG) yn gweld £21m yn ychwanegol yn cael ei fuddsoddi mewn seilwaith ymchwil yng Nghymru rhwng 2025-2028 y bydd rhywfaint ohono yn cael ei ddyrannu i Gaerdydd a'r Fro i hybu gweithgarwch masnachol. Mae Caerdydd a'r Fro wedi bod yn llwyddiannus mewn nifer o geisiadau am gyfanswm gwerth y cyllid hwn sydd eto i'w gadarnhau, ond rydym yn rhagweld y byddwn yn gweld cynnydd mewn gweithgarwch masnachol o ganlyniad.  

Recriwtio i dreialon  

Fe wnaethom recriwtio 4846 o gyfranogwyr mewn astudiaethau ymchwil anfasnachol a masnachol yn 2024-25. 

*Mae cyfanswm nifer yr astudiaethau yn cynnwys astudiaethau dilynol sy'n parhau i weld cleifion. 

Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn gosod metrig perfformiad y dylai 80% o'r holl astudiaethau recriwtio i amser a tharged, sy'n golygu bod gofyniad i recriwtio'r nifer o gleifion y cytunwyd arni o fewn yr amserlen astudio y cytunwyd arni.  

Mae hwn yn fetrig pwysig gan ei fod yn dangos ein gallu i gyflwyno ymchwil ac felly bydd yn cael ei ystyried fel safle ffafriol i noddwyr.  Ar hyn o bryd rydym yn perfformio ar 65% ar gyfer astudiaethau anfasnachol a 63% ar gyfer astudiaethau masnachol. Rydym yn gweithio gyda thimau i sicrhau bod y targedau rydym yn eu gosod yn realistig ac yn gyflawnadwy. Rydym hefyd yn cynnal cyfarfodydd perfformiad gweithgareddau chwarterol gyda rheolwyr clinigol i nodi materion a rhwystrau i ddod o hyd i ddatrysiad.  

Cyllid ar gyfer ymchwil  

Mae'r adran yn derbyn cyllideb o £6,389,389 gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru i gefnogi 175.32 WTE. Mae 32.4 WTE ychwanegol yn cael eu hariannu gan gyllid seilwaith ymchwil neu ailfuddsoddi cronfeydd masnachol.   

Dyfarnwyd y grantiau canlynol yn llwyddiannus  

Llywodraethu Ymchwil, Arweinyddiaeth ac Atebolrwydd y Bwrdd Iechyd  

Mae Grŵp Llywodraethu Ymchwil ar y Cyd (JRGG) y BIP wedi'i ffurfio fel rhan o'r strwythurau llywodraethu ar y cyd â'r Brifysgol i gefnogi'r Swyddfa Ymchwil ar y Cyd (JRO). Nod y grŵp yw sicrhau bod trefniadau Llywodraethu Ymchwil cadarn ar waith ar gyfer ymchwil sy'n dod o dan gylch gwaith y Swyddfa Ymchwil ar y Cyd (JRO) a Fframwaith Polisi'r DU ar gyfer Ymchwil Iechyd a Gofal Cymdeithasol. 

Mae JRGG yn cael ei gadeirio gan yr Athro Colin Dayan Cyfarwyddwr JRO ac mae'n cael ei fynychu gan dîm Uwch Reoli JRO, yr arweinwyr Ymchwil a Datblygu o bob cyfarwyddiaeth, rheolwyr cyflenwi ymchwil. Mae cynrychiolaeth hefyd gan Fferylliaeth, Biofanc, Pwyllgor Diogelwch wedi'i Addasu’n Enetig (GMSC) a Llywodraethu Gwybodaeth (IG).  

Swyddfa Ymchwil ar y Cyd Caerdydd (JRO) yn adrodd i'r QSE (trwy'r Cyfarwyddwr Meddygol).  

Ers mis Medi 2022 mae'r JRGG wedi canolbwyntio ar  

• Parodrwydd arolygu  

• Goruchwylio digwyddiadau ac achosion o dorri rheolau  

• Prosesau Archwilio Diwygiedig a chwmpas y cylch Archwilio  

• Datblygu cofrestr risg ar y cyd  

Mae'r gofrestr risg wedi'i datblygu ar y cyd â'r tîm ym Mhrifysgol Caerdydd ac mae wedi'i rhannu'n ôl; 

Gofynion rheoleiddiol MHRA  

Lefel risg sy’n benodol i’r astudiaeth, sy'n ystyried cyfnod a chymhlethdod yr astudiaeth, profiad y clinigydd arweiniol a'r tîm sy'n eu cefnogi a sut mae hyn yn cymharu â llwybrau cleifion safonol.  

Ar hyn o bryd mae 11 astudiaeth yn cael eu hystyried yn risg uchel, yn bennaf gan eu bod yn astudiaethau cam 1 neu gam 2 ac yn cynnwys therapïau uwch. Mae'n ofynnol i'r astudiaethau risg uchel adrodd i JRGG bob chwarter trwy arweinwyr bwrdd clinigol i roi'r wybodaeth ddiweddaraf am weithgarwch a pherfformiad.  

Mae'r pwyllgor JRGG wedi adolygu a chymeradwyo cynllun archwilio blynyddol gyda ffocws o'r newydd ar archwiliadau o brosesau ymchwil. Mae'r archwiliadau wedi'u cynnal gan ddefnyddio'r system AMAT ac maent bellach yn orfodol ar draws yr holl dimau cyflenwi ymchwil.  

Edrychodd yr archwiliad cyntaf ar y broses gydsynio sy'n dangos lefel uchel o gydymffurfiaeth ar gyfer dogfennu'r broses gydsynio gan aelod priodol o'r tîm gan ddefnyddio'r dogfennau cywir sy'n benodol i'r astudiaeth. Meysydd dysgu a nodwyd gan ddogfennu amser y caniatâd yn y cofnod meddygol a dogfennu bod y claf wedi derbyn copi ar gyfer eu cofnodion.  

Arwain Ymchwil  

Eleni mae ymchwilwyr Caerdydd a'r Fro wedi parhau i gael llwyddiant wrth sicrhau Grantiau mawr y Sefydliad Cenedlaethol Ymchwil Iechyd (NIHR), y 4ydd mewn cymaint o flynyddoedd. Dyfarnwyd Grant Asesiad Technoleg Iechyd NIHR gwerth £1.2 miliwn i Dr Rachel Abbott mewn cydweithrediad â Chanolfan Ymchwil Treialon Prifysgol Caerdydd i gynnal yr Astudiaeth EXCISE - Archwilio gwrthfiotigau ar gyfer llawdriniaeth canser y croen wlseraidd. Excision: treial rheoledig ar hap pragmatig, aml-fraich sy’n seiliedig ar ‘gyfnodau’. Bydd yr astudiaeth yn agor ar draws sawl safle yn y DU yn 2025.   

Mae ein hymchwilwyr hefyd wedi dangos y gallu i greu eu cyfleoedd buddsoddi eu hunain. Mae prosiect QuicDNA dan arweiniad Sian Morgan a Magda Meissner yn ceisio gwerthuso'r defnydd o biopsïau hylif fel opsiwn cyflymach llai ymyrrol o fewn llwybrau diagnostig canser yr ysgyfaint i gael mynediad cyflymach at driniaeth i gleifion. Dechreuodd y prosiect fel prosiect dichonoldeb a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru (HCRW) a thrwy ymgysylltu a buddsoddiad gan amryw gydweithwyr o blith partneriaid yn y diwydiant, y llywodraeth, elusennau a grwpiau cleifion, codwyd arian i ehangu i astudiaeth genedlaethol sydd ar agor ym mhob bwrdd iechyd yng Nghymru. Y gobaith yw y bydd y gwaith hwn yn sail i archwilio posibiliadau i biopsïau hylif gael eu defnyddio fel offeryn diagnostig mewn grwpiau tiwmorau eraill.  

Mae 9 prosiect ymchwil dan arweiniad ymchwilwyr wedi'u datblygu a'u sefydlu eleni gan staff Caerdydd a'r Fro.  Y gobaith yw y bydd llwyddiant ein hymchwilwyr ein hunain yn parhau i dyfu gyda chefnogaeth y Swyddfa Ymchwil ar y Cyd a chydweithrediad â'n partneriaid academaidd.

Fframwaith Ymchwil a Datblygu y GIG 

Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru (HCRW) wedi cyhoeddi Fframwaith Ymchwil a Datblygu newydd mewn ymgyrch i ymgorffori ac integreiddio ymchwil i bob agwedd ar wasanaethau iechyd a gofal yng Nghymru. Mae'r fframwaith yn amlinellu sut olwg sydd ar 'ragoriaeth ymchwil' o fewn sefydliadau'r GIG yng Nghymru lle mae ymchwil yn cael ei gofleidio, ei integreiddio i wasanaethau ac mae'n rhan greiddiol o ddiwylliant y sefydliad, wedi'i rannu'n 10 piler allweddol. Mae copi o'r fframwaith wedi'i gynnwys yn atodiad 1.  

Mae'r uwch dîm rheoli Ymchwil a Datblygu wedi ailsefydlu'r Bwrdd Rheoli Ymchwil i ddatblygu a chyflawni'r cynllun strategol ar gyfer ymchwil. Mae ffrydiau gwaith i'w cytuno ond rhagwelir y bydd y canlynol yn faes ffocws;  

• Ymgorffori mewn gofal safonol  

• Cynyddu cyfleoedd masnachol 

• Datblygu portffolio therapïau uwch  

• Cydnabod Effaith Ymchwil  

Effaith ar y Cleifion  

Y Tîm Cyflenwi Ymchwil - er eu bod yn weithlu arbenigol sy'n darparu gofal cyfranogwyr o ansawdd uchel yn gyson ac yn blaenoriaethu diogelwch cyfranogwyr; nid yw'r gwasanaeth a ddarperir wedi'i werthuso o safbwynt y cyfranogwyr nac wedi ceisio adborth ffurfiol.  Er mwyn mynd i'r afael â hyn, datblygodd y tîm holiadur adborth cyfranogwyr ymchwil a chynhaliodd beilot 3 mis.   

Roedd y canlyniadau yn hynod gadarnhaol, gan nodi y byddai cyfranogwyr yn barod i gymryd rhan mewn astudiaethau yn y dyfodol, yn teimlo bod yr ymweliadau astudiaeth wedi'u trefnu'n dda ac yn deall bod cyfranogiad yn wirfoddol gyda'r opsiwn i dynnu'n ôl ar unrhyw adeg. 

"Mae pawb wedi bod yn hollol anhygoel. Gofalgar, ystyriol ac empathig. Bob amser ar gael am gefnogaeth ac wedi fy helpu y tu hwnt i'm disgwyliadau. Diolch!” 

Fodd bynnag, roedd adborth hefyd yn rhoi mewnwelediad i feysydd i'w gwella megis yr angen am well cyfarwyddiadau/arwyddion i'r cyfleuster CRF a diffyg gwybodaeth am gyfleoedd ymchwil yn y dyfodol.  

Mae camau wedi'u cymryd i fynd i'r afael â chanfyddiadau'r arolwg, gan gynnwys arwyddion ychwanegol a chefnogaeth ychwanegol gan y tîm cyfathrebu i wneud gweithgarwch ymchwil yn fwy gweladwy i'n cleifion a'n defnyddwyr gwasanaeth.  Bydd yr arolwg yn cael ei ailadrodd yn flynyddol i sicrhau ein bod yn clywed.

Bydd yr arolwg yn cael ei ailadrodd yn flynyddol i sicrhau ein bod yn gwrando ar farn ein cleifion ac yn gweithredu arno.