Mae CRS (Llawfeddygaeth Cytoleihaol) a HIPEC (Cemotherapi Mewnberitoneol Hyperthermig) yn driniaeth ddwy ran uwch a ddefnyddir i reoli rhai canserau sydd wedi lledu i'r peritonewm, yr haen denau o feinwe sy'n leinio’r tu mewn i'r abdomen. Mae'r driniaeth hon yn arbennig o effeithiol ar gyfer cleifion dethol â chanser y colon a'r rectwm, canser y pendics a chanser yr ofari. Nod CRS a HIPEC yw gwella goroesiad ac ansawdd bywyd trwy gael gwared ar, a dinistrio celloedd canser gweladwy yn yr abdomen.
Llawdriniaeth cytoleihaol, neu CRS, yw cam cyntaf y driniaeth hon. Mae'n cynnwys llawdriniaeth helaeth i gael gwared ar bob tiwmor gweladwy o geudod yr abdomen. Efallai y bydd angen i lawfeddygon dynnu rhannau o organau yr effeithir arnynt fel y coluddyn, y ddueg, y groth, neu'r ofarïau, yn dibynnu ar ba mor bell y mae'r canser wedi lledu. Y nod yw peidio â gadael unrhyw ganser gweladwy ar ôl, gan fod hyn yn caniatáu i'r cam nesaf—HIPEC—fod mor effeithiol â phosibl.
Yn syth ar ôl CRS, tra bod y claf yn dal yn y theatr llawdriniaeth, perfformir HIPEC. Mae hyn yn cynnwys rhoi cemotherapi wedi'i gynhesu yn uniongyrchol i geudod yr abdomen. Caiff y toddiant cemotherapi ei gynhesu i tua 42°C a'i gylchredeg drwy'r abdomen am 60 i 90 munud gan ddefnyddio peiriant arbenigol. Mae'r gwres yn gwella effeithiolrwydd y cemotherapi, gan ei helpu i dreiddio i feinweoedd yn ddyfnach a lladd unrhyw gelloedd canser microsgopig sy'n weddill na ellid eu gweld na'u tynnu yn ystod llawdriniaeth. Yn wahanol i gemotherapi safonol, mae HIPEC yn gweithredu'n lleol yn yr abdomen, sy'n golygu bod ganddo lai o sgil-effeithiau ar weddill y corff.
Nid yw CRS a HIPEC yn addas i bawb sydd â metastasisau peritoneol y colon a'r rectwm. Dewisir cleifion yn ofalus yn seiliedig ar ffactorau fel math o ganser a lledaeniad eu canser, eu hiechyd cyffredinol, a pha mor dda y gallant oddef llawdriniaeth fawr. Yng Nghymru, mae'r gwerthusiadau hyn yn cael eu gwneud gan dîm penodedig yng Ngwasanaeth Metastasis Peritoneol y Colon a’r Rhefr Cymru Gyfan, sydd wedi'i leoli yng Nghaerdydd. Ers ei lansio ym mis Mai 2022, mae dros 40 o gleifion yng Nghymru wedi derbyn CRS a HIPEC drwy'r gwasanaeth hwn, ac mae dros 312 o achosion wedi cael eu hadolygu. I gleifion addas, gall y canlyniadau fod yn gadarnhaol iawn, gyda rhai astudiaethau'n dangos cyfraddau goroesi pum mlynedd uwchlaw 50%.
Mae'r dull hwn yn cynnig gobaith newydd i gleifion â metastasisau peritoneol y colon a'r rhefr yng Nghymru, gyda chefnogaeth tîm amlddisgyblaethol profiadol iawn.
Mae taith claf sy'n cael ei ystyried ar gyfer CRS (Llawdriniaeth Cytoleihaol) a HIPEC (Cemotherapi Mewnberitoneol Hyperthermig) gyda Gwasanaeth Metastasis Peritoneal y Colon a’r Rhefr Cymru Gyfan yn dechrau gydag atgyfeiriad at y tîm arbenigol. Ar ôl atgyfeirio'r achos, caiff ei adolygu gan Dîm Amlddisgyblaethol (MDT) yn Ysbyty Athrofaol Cymru (YAC), sy'n cynnwys llawfeddygon, oncolegwyr, radiolegwyr a nyrsys sy'n asesu addasrwydd y claf ar gyfer y driniaeth ar y cyd. Os yw'r MDT yn credu y gallai'r claf elwa ar CRS a HIPEC, bydd ymchwiliadau a pharatoadau pellach yn dechrau.
Trefnir apwyntiad claf allanol ar gyfer y claf lle gwneir asesiadau cychwynnol, a lle rhennir gwybodaeth am y driniaeth. Mae'r claf hefyd yn mynychu Clinig Asesu Cyn Llawdriniaeth (POAC) ar ôl yr apwyntiad clinig i sicrhau eu bod yn barod ar gyfer llawdriniaeth. Yna dilyn hynny mae gwerthusiad manwl, gan gynnwys Prawf Ymarfer Corff Cardio-Pwlmonaidd (CPET) i asesu ffitrwydd ar gyfer llawdriniaeth fawr, a phrofion eraill fel G+S (Group and Save) i baratoi ar gyfer trallwysiadau gwaed posibl.
Cynhelir llawdriniaeth yn YAC yng Nghaerdydd. Mae'r rhan fwyaf o gleifion yn cael eu derbyn ar fore'r llawdriniaeth ond gallant ddod i mewn y diwrnod cynt os oes angen. Ar ddiwrnod y driniaeth, mae'r claf yn cael CRS i gael gwared ar yr holl ganser gweladwy o geudod yr abdomen. Caiff HIPEC ei roi'n uniongyrchol i'r abdomen yn ystod yr un llawdriniaeth. Ar ôl llawdriniaeth, caiff y claf ei fonitro'n agos yn yr Uned Gofal Ôl-Anesthesia (PACU) am 48 awr cyn cael ei drosglwyddo i ward lawfeddygol (ward C6) i wella.
Mae adferiad ar ôl llawdriniaeth yn cynnwys arhosiad yn yr ysbyty a all amrywio o 7–14 diwrnod, yn dibynnu ar raddfa’r llawdriniaeth a chyflwr y claf. Darperir gofal dilynol i fonitro adferiad, rheoli unrhyw gymhlethdodau, ac unwaith y bydd yn feddygol iach, caiff y claf ei ryddhau adref. Bydd tîm Gwasanaeth Metastasis Peritoneol y Colon a’r Rhefr Cymru Gyfan yn cefnogi'r broses ryddhau, ond rydym hefyd yn cynghori cleifion i weld eu meddyg teulu os oes angen. Trefnir apwyntiadau oncoleg dilynol pellach a monitro hirdymor trwy dîm gofal canser lleol y claf, ar y cyd â Gwasanaeth Metastasis Peritoneol y Colon a’r Rhefr Cymru Gyfan. Bydd cleifion Caerdydd a'r Fro yn parhau dan ofal y tîm yn YAC.
Mae'r llwybr strwythuredig hwn yn sicrhau bod cleifion yng Nghymru yn derbyn gofal arbenigol, cydlynol drwy gydol eu taith CRS a HIPEC, gan wella canlyniadau a chynnig cefnogaeth bob cam o'r ffordd.
Beth yw'r peritonewm?
Mae'r peritonewm yn haen denau, amddiffynnol o feinwe sy'n leinio tu mewn i geudod eich abdomen (yr ardal o'ch corff islaw'r frest) ac yn gorchuddio llawer o'r organau y tu mewn iddo, gan gynnwys y coluddion, yr afu a'r stumog. Mae'n cynhyrchu ychydig bach o hylif i helpu'r organau hyn i symud yn esmwyth yn erbyn ei gilydd wrth iddynt weithio.
Mae malaenedd peritoneol yn golygu canser yn y peritonewm. Mae hyn yn golygu pan fydd canser yn lledaenu o ran arall o'r corff i'r peritonewm. Mae ffynonellau cyffredin yn cynnwys:
Mae Gwasanaeth Metastasis Peritoneol y Colon a’r Rhefr Cymru Gyfan, a sefydlwyd yn 2022 yng Nghaerdydd, wedi ei gwneud hi'n bosibl i gleifion dderbyn triniaeth peritoneol uwch yng Nghymru. Mae dros 43 o gleifion wedi cael eu trin â CRS a HIPEC hyd yn hyn, ac mae'r gwasanaeth wedi adolygu dros 300 o achosion. I'r cleifion iawn, mae cyfraddau goroesi pum mlynedd ar ôl HIPEC yn fwy na 50%, sy'n welliant sylweddol o'i gymharu â gofal safonol, fel cemotherapi lliniarol.
Mae'r driniaeth yn dibynnu ar y math o falaenedd peritoneol (sylfaenol neu eilaidd), o ble ddaeth y canser, eich iechyd cyffredinol, a pha mor bell y mae'r canser wedi lledu. Yng Nghymru, darperir triniaethau yn Ysbyty Athrofaol Cymru, Caerdydd.
Y nod yw cael gwared â chymaint o'r canser â phosibl—gelwir hyn yn llawdriniaeth cytoleihaol. Gallai hyn gynnwys:
I gleifion addas, dyma'r cam cyntaf a phwysicaf yn aml. Mewn rhai achosion, mae llawdriniaeth cytoleihaol yn cael ei dilyn gan driniaeth o'r enw HIPEC (Cemotherapi Mewnberitoneol Hyperthermig), lle mae cemotherapi wedi'i gynhesu yn cael ei roi'n uniongyrchol i geudod yr abdomen i ladd unrhyw gelloedd canser sy'n weddill a lleihau ei risg o ddychwelyd.
Mae cemotherapi yn defnyddio cyffuriau i ladd celloedd canser. Gellir ei roi:
Fel arfer caiff ei ddanfon trwy wythïen (yn fewnwythiennol), yn aml mewn cylchoedd dros ychydig fisoedd. Bydd cleifion yn cael eu atgyfeirio at eu canolfan driniaeth canser leol, lle bydd y tîm gofal yn darparu gwybodaeth fanylach am y cynllun triniaeth a'r canlyniadau disgwyliedig.