Sut gallaf wybod os yw rhywbeth o'i le?

Mae tua 1 o bob 8 o blant a phobl ifanc yn cael problemau ymddygiadol neu emosiynol wrth iddynt dyfu. I lawer, bydd y rhain yn gwella ymhen amser, ond bydd angen cymorth proffesiynol ar eraill.

Fel rhiant, fe all fod yn anodd iawn gwybod a oes rhywbeth sy'n gofidio'ch plentyn, neu efallai a yw'n hwyliau ansad neu'n arwydd o newid hormonaidd/datblygiadol. Mae ffyrdd o sylwi pan fydd rhywbeth o'i le. Dyma rai pethau i gadw llygad amdanynt:

Newidiadau sylweddol mewn ymddygiad, sy'n groes i gymeriad eich plentyn.
Trafferth barhaus i gysgu a chyfnodau o ludded yn ystod y dydd.
Mynd i'w gragen a thynnu'n ôl o sefyllfaoedd cymdeithasol.
Dim eisiau gwneud y pethau y byddai'n hoffi eu gwneud fel arfer.
Hunan-niweidio. Gallai hyn gynnwys gwneud cytiau bach trwy grafu neu ddefnyddio rhywbeth miniog, tynnu gwallt allan, pwl ymosodol o'i ddyrnio a'i daro ei hun.
Ei esgeuluso ei hun, dim eisiau ymolchi, glanhau ei ddannedd na newid ei ddillad mwyach.
Newid mewn arferion bwyta, amharodrwydd i fwyta, cuddio bwyd neu orfwyta ac yna bod yn sâl neu chwydu.
Mynegi teimladau o bryder yn rheolaidd, dim eisiau cael ei wahanu oddi wrth riant neu ofalwr, dim eisiau mynd i'r ysgol mwyach na gadael y tŷ yn aml.

Y peth pwysicaf i'w gofio yw chi sy'n adnabod eich plentyn orau. Os ydych yn poeni, meddyliwch a fu newid sylweddol yn ei ymddygiad sydd wedi para am gyfnod hir. Gallai hyn fod gartref, yn yr ysgol neu'r coleg; gydag eraill neu ar ei ben ei hun; neu mewn perthynas â digwyddiadau neu newidiadau penodol yn ei fywyd, gan gynnwys newidiadau a achoswyd gan y pandemig.

Os ydych yn pryderu neu'n ansicr, mae llawer o gymorth ar gael, gan gynnwys cymorth proffesiynol. Mae www.dewis.wales yn lle da i ddod o hyd i wasanaethau yn eich ardal. Gallwch hefyd gysylltu â'r Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd a'ch Canolfan Blant leol. Mae safleoedd eraill defnyddiol yn cynnwys:

Dyma rai dolenni a gwasanaethau defnyddiol i blant a phobl ifanc: https://cavuhb.nhs.wales/ein-gwasanaethau/gwasanaethau-iechyd-plant-pobl-ifanc-a-theuluoedd/cypf-emotional-wellbeing-mental-health/resources-and-useful-links/

Pecyn Cymorth Iechyd Meddwl Person Ifanc Hwb Fe welwch chwe rhestr chwarae yma i'ch cyfeirio at ystod eang o adnoddau ar-lein i'ch helpu trwy'r cyfnod clo a thu hwnt. Mae pob un o'r rhestrau chwarae'n cynnwys gwefannau hunangymorth, apiau, llinellau cymorth a mwy sydd ar gael i gefnogi'ch iechyd meddwl a'ch lles. https://hwb.gov.wales/repository/discovery/resource/e53adf44-76cb-4635-b6c2-62116bb63a9a/en?_ga=2.151518460.459291157.1604913013-1431377124.1568902089
CALM HARM: Ap symudol i helpu pobl yn eu harddegau i wrthsefyll neu reoli'r awydd i hunan-niweidio (Am ddim)	CHILDLINE: www.nspcc.org.uk 0800 1111
HARMLESS: Mae'n cynnig cyngor a gwybodaeth ynghylch pobl ifanc a allai fod yn hunan-niweidio neu'n meddwl am wneud hynny. www.harmless.org.uk	YOUNGMINDS: www.youngminds.org.uk 0808 802 5544
SELF HARM UK: Mae'n cynnig lle ar-lein i siarad a gofyn cwestiynau am bryderon yn eu bywyd. www.selfharm.co.uk	RETHINK MENTAL ILLNESS: www.rethink.org 0300 5000 927
Y Rhwydwaith Hunan-niwed Cenedlaethol: Mae'r NSHN yn fforwm ar-lein sy'n caniatáu i chi siarad â phobl eraill mewn amgylchedd diogel sy'n cael ei reoli. www.nshn.co.uk	THE MIX: 0808 808 4994
PAPYRUS: Papyrus HOPElineuk 0800 068 41 41 www.papyrus.org.uk	YOUNGMINDS CRISIS MESSENGER: Tecstiwch YM i 85258 i gael cymorth am ddim 24/7
HEADSPACE: Ap ymwybyddiaeth ofalgar sy'n cynnwys llawer o wahanol raglenni i gefnogi iechyd meddwl.	SANE: Mae Saneline ar gael o 4.30pm tan 10.30pm bob dydd ar gyfer cymorth iechyd meddwl 0300 304 7000
WELLMIND: Datblygwyd yr ap hwn gan y GIG ac mae'n helpu gyda symptomau gorbryder ac iselder. Mae'n ffordd wych o gadw golwg ar eich meddyliau a'ch teimladau.	CATCH THAT THOUGHT: Mae'r ap hwn yn wych i fonitro meddyliau ac emosiynau anodd, pryd rydych chi'n eu profi a ble.
THE STRESS AND ANXIETY COMPANION: Mae'r ap hwn yn annog meddwl yn gadarnhaol trwy ei broses therapi gwybyddol ymddygiadol syml ac mae'n eich helpu i ddeall sbardunau.	THRIVE: Mae'r ap hwn yn eich helpu i gasglu eich meddyliau a deall eich emosiynau.
MEIC: MEIC yw'r gwasanaeth llinell gymorth i blant a phobl ifanc hyd at 25 oed yng Nghymru. O gael gwybod beth sy'n digwydd yn eich ardal leol i gael cymorth i ddelio â sefyllfa anodd, bydd Meic yn gwrando hyd yn oed pan fydd neb arall. Ni fyddwn yn eich beirniadu a byddwn yn helpu trwy roi gwybodaeth, cyngor defnyddiol a'r cymorth y mae arnoch ei angen i newid - https://www.meiccymru.org/	Mind: http://www.mind.org.uk/